دیده بان

مقدمه:

موضوع این رساله « مبانی و مستندات قر آنی و روایی نظام فلسفی شیخ اشراق «سهروردی» است .

 تا آنجا که بنده سراغ دارم تا کنون در این زمینه کمتر کسی تحقیق جامعی انجام داده و این بعد از ابعاد دو مبانی نظام فلسفی شیخ شهاب الدین سهروردی را به طور تخصصی مورد مطالعه و تحقیق قرار داده است.

لذا حقیر با بضاعت بسیار کم و بدون ادعا در پرتو عنایت حضرت ولی عصر (عج) سعی نمودم از لا به لای کتب و رسائل حکیم اشراقی شیخ شهاب الدین سهروردی و سایر تالیفاتی که درباره این مکتب فلسفی نگاشته شده است رسالت خود را به منصه ظهور برسانم تا چه قبول افتد و چگونه در نظر آید.

همتم بدرقه راه کن ای طائر قدس                      که دراز است ره مقصد و من نو سفرم

امید آن است که صاحبان خرد و اندیشه و جویندگان معرفت  در بر خورد با معایب و نواقص این اثر از در اغماض در آیند و چون خدای ارحم الراحمین بنده پروری کنند و ما را مورد لطف و عنایت خود قرار دهند.

شایان ذکر این که نظر به گستردگی موضوع و تفرق و پراکندگی استنادات سهروردی به متون دینی بر آثار و مکتوباتش، برای پرهیز از نظام گسیختگی و ایجاد نظم هر چه بیشتر مباحث این پایان نامه، ندارنده سعی نموده‌است مطالبی را که شیخ اشراق در آنها به آیات و روایات متعدد استناد جسته است حتی المقدور در چهار موضوع ذیل بسته بندی کند و به بحث و بررسی و نحوه استدلال شیخ اشراق با آنها بپردازد :

1- علم النفس 2- معرفت واج الوجود 3- نور و ظلمت 4- عالم عقول

در ضمن شیخ اشراق در مباحث جسم، جوهر، عرض و تعریف هیچگونه استنادی به آیات قرآنی و روایات نداشته است.

فهرست مطالب

   عنوان                                                                                              صفحه

اول فصل: کلیات…………………………………………………………………………………………………………1

 1-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………….2

1-2 سؤالات اصلی تحقیق…………………………………………………………………………..3

1-3  ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………….5

1-4 هدف تحقیق………………………………………………………………………………………5

1 – 5 روش تحقیق……………………………………………………………………………………..5?

1-6 زندگی سهروردی……………………………………………………………………………….6

1-7 مکتب اشراق………………………………………………………………………………………8

1-8  لزوم تمسک به کتاب قرآن و سنت………………………………………………………10

1-9 تاویل فلسفی آیات……………………………………………………………………………..12

1-10 تلفیق آراء و تاویل آیات……………………………………………………………………14

1-11 جمع بندی فصل اول…………………………………………………………………………17

فصل دوم: معرفت نفس……………………………………………………………………………………………18

2-1 سیر تاریخی بحث معرفت نفس……………………………………………………………..19

2-2 ابن سینا …………………………………………………………………………………………….22

2-3 نفس چیست………………………………………………………………………………………23

2-4  در معانی واژه نفس…………………………………………………………………………….25

2-5 برهان سهروردی در تجرد نفس……………………………………………………………..27

2-6 دیدگاه شیخ اشراق درباره حدوث نفس………………………………………………….29

2-6-1 طریق دیگر……………………………………………………………………………………33

2-6-2 برهان دیگر……………………………………………………………………………………33

2-7 بقای نفس………………………………………………..     …………………………………..34

 2-8 مراتب نفس اردیدگاه شیخ اشراق………………………………………………………39

 2-9 احوال نفس…………………………………………………………………………………..43

2-10 مقایسه خلقت نبات و حیوان و انسان…………………………………………………46

2-11 هدایت عامه…………………………………………………………………………………51

2- 12 نفوس بشری………………………………………………………………………………..53

2-14 تکامل نفس ناطقه از نظرشیخ اشراق………………………………………………….55

2- 14  نفس ناطقه جسمانی نیست…………………………………………………………….56

2-15 عقل و نفس…………………………………………………………………………………59

2-16 قوای نفس…………………………………………………………………………………..61

2-17 نفس آسمانی و نفس ارضی…………………………………………………………….62

2-18 مناسبت بین نفس ناطقه وروح حیوانی……………………………………………….64

2-19 جمع بندی فصل دوم………………………………………………………………………65

فصل سوم: واجب الوجود…………………………………………………………………..67

3-1 افق خداشناسی در حکمت شیخ اشراق…………………………………………………68

3-2 در اثبات واجب الوجود…………………………………………………………………….70

3-2-1 برهانی دیگر………………………………………………………………………………..71

3-2-2 برهانی دیگر از حکمه الاشراق………………………………………………………..73

3-3 وجود نفس ناطقه دلیلی بر وجود خدا…………………………………………………..74

3-4 فعل واجب الوجود………………………………………………………………………….78

3-5-  صفات واجب الوجود……………………………………………………………………84

3-5-1 غنی مطلق………………………………………………………………………………….86

3-5-2 جواد حقیقی………………………………………………………………………………90

3-5-3 اراده واجب الوجود……………………………………………………………………..93

3-5-4 قضا و قدر الهی…………………………………………………………………………..94

3-5-5 علم باری تعالی…………………………………………………………………………..98

3-5-6 واجب الوجود خیر محض است…………………………………………………..100

3-6 جمع بندی فصل سوم…………………………………………………………………….102

4– فصل چهارم: نور و ظلمت…………………………………………………………………103

4-1 نور و ظلمت دو واژه کلیدی حکمت اشراق……………………………………….104

  4?-2 خدا نورالانوار است………………………………………………………………………108

4-3 هو رخش…………………………………………………………………………………… 111

4-4 تقسیم عوالم…………………………………………………………………………………116

4-5 نسبت بین موجودات عوالم……………………………………………………………..116

4-6 تبیین صدور عالم از نورالانوار………………………………………………………….118

4-7 صادر اول ازواحد حقیقی یا نورالانوار………………………………………………..119

4-8جمع بندی فصل چهارم نور و ظلمت………………………………………………….121

5-فصل پنجم: عقول مجرد…………………………………………………………………….122

5-1 عقول…………………………………………………………………………………………..123

5-2 الواحد لایصدر عنه الا الواحد…………………………………………………………..126

5 -3 قاعده امکان اشرف……………………………………………………………………….128

5-4 وجه تمایز عقول و جایگاه آن درحکمت اشراق با حکمت مشاء…………….130

5-5 ویژگی های عالم عقول ازدیدگاه شیخ اشراق……………………………………..131

5-6 مراتب مختلف عقول که واسطه آفرینش هستند از دیدگاه شیخ اشراق……..135

5-7 عقل فعال ازنظرشیخ اشراق……………………………………………………………….137

5-8 عقل فعال واسطه در آفرینش نفوس انسانی………………………………………….139

5-9 برتری انسان بر فرشته……………………………………………………………………..140

5-10جمع بندی فصل پنجم……………………………………………………………………….143

6- فصل ششم نتیجه گیری…………………………………………………………………………………….145

منابع ومآخذ……………………………………………………………………………………………………….150

 

منابع ومآخذ:

1. الهی قمشه ای، مهدی، ترجمه قرآن کریم ،انتشارات الهادی،.
2. الهی قمشه ای، مهدی،1382 ، شرح خطبه توحیدیه، مقدمه و پاورقی محمدرضا غیاثی کرمانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی،.
3. ابن سینا،1383 ، رساله نفس، با مقدمه و حواشی و تصحیح دکتر موسی عمید، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا همدان،.
4. ابن سینا،1333ه‍ .ش،  دانشنامه علائی، ج2، محمد معین،.
5. ابن سینا،1363 ه‍ .ش ، الشفاء، ابراهیم مدکور، ایران،.
6. ابن مسکویه  ، 1319 ق ، فوز الاصغر، مصر،.
7. ابوریان، محمد علی،  1372،  مبانی فلسفی اشراق، ترجمه محمد علی شیخ، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران،.

دانلود فایل